Hartige taal

Boos!

Wat te doen met woede in een wereld waarin woede als onbeschaafd wordt gezien?

We zijn geen holbewoners meer. We kunnen toch rationeel bedenken hoe we een alternatieve route kunnen vinden als er een obstakel is op de weg? Boos worden is kinderachtig, onprofessioneel, zwak. Boos doen is machtsvertoon. Als je boos bent ga je maar even op de gang staan nadenken. Zijn dit zinnen die je herkent?

Hoeveel varianten van woede ken jij?

Agressieve opmerkingen zijn duidelijk: jij bent fout. Jij zou moeten weten. Jij doet wat ik zeg! Indirect geuite woede is minder duidelijk, onderhuids. Slachtoffergedrag bijvoorbeeld, zielig doen, boos zijn: de zwakte van de ander zoeken om je doel te bereiken. Emotionele chantage en manipulatie zijn effectief bij mensen die graag het beste in de ander zien en wankele grenzen hebben. Wie bang is voor woede uit zijn frustratie of woede subtieler: sarcasme, roddelen, klagen, jaloezie, selectief ontkennen, zwijgen, saboteren, selectieve aandacht. Schaamte en schuldgevoel is ook woede alleen de andere kant op. Dit keer zijn de oordelen en eisen op jezelf gericht, omdat dat veiliger lijkt. Met andere woorden, woede wegdrukken heeft een prijs: de frustratie komt simpelweg op een andere manier naar buiten, of slaat naar binnen. 

Woede is een meester in maskers

Je kunt een emotie als woede wel niet willen voelen, de woede trekt zich daar niet veel van aan. “Gezonde agressie” is levensenergie, die laat zich niet kisten. Het is de energie waarmee een vogel, nog in het in het ei,  zichzelf een weg naar vrijheid tikt en breekt, naar ruimte. Niks mis mee. Gezonde agressie is echter een abstract woord in een mensenwereld waarin vaak een denkfout wordt gemaakt: ‘woede betekent dat er iets niet ok is en iemand de schuldige is’. Jij, ik, de anderen, ‘het systeem’. Hoezo zou iemand schuldig moeten zijn aan jouw emotie?

Wat voel jij als je vriendin om half 8 nog niet is verschenen op jullie afspraak?

“Geïrriteerd, want ze is alweer te laat!” is het woede-denken dat een schuldige zoekt. Is het waar? Ik vroeg laatst aan 11 deelnemers wat ze in deze situatie voelden en kreeg 5 antwoorden. Nr. 1 voelde zich boos omdat ze behoefte had aan respect/gezien worden/waardering. Nr. 2 voelde zich  bezorgd omdat ze geruststelling wilde dat er niks was gebeurd. Nr. 3 voelde zich onzeker, was er wel gelijkwaardigheid in deze vriendschap? Nr. 4 voelde twijfel, had ze de afspraak wel goed begrepen? Nr. 5 voelde zich opgelucht omdat ze eindelijk een half uur ontspanning had. Dus hoe waar is het om te denken dat je boos bent ‘omdat zij te laat is’? Dat de ander je woede veroorzaakt? En hoe lang blijft die boosheid hangen?

Woede is levensenergie vervormd door gedachten

Projectie is een slimme verdoving. De schuld bij de ander te leggen is effectieve zelfbescherming als iets te pijnlijk is om zelf te willen voelen. Hoeveel minder pijnlijk lijkt het dan om chagrijnig of boos te blijven. Tegelijk is het een doodlopende straat. De vicieuze cirkel van slachtoffer-denken ontstaat makkelijk als je gelooft dat de ander je emotie veroorzaakt. “Ik voel me boos om hij/zij het me onmogelijk maakt om te ontspannen” bijvoorbeeld. Je vergeet je eigen verantwoordelijkheid en laat daarmee je keuzevrijheid in de kast liggen.  Zolang je gelooft dat je boos bent omdat de ander zich op een bepaalde manier gedraagt, maak je je afhankelijk van het gedrag van de ander én draag je een vijandbeeld over de ander op je eigen schouders. Wie heeft daar het meest last van?   Zie het als een tennisveld. Niemand kan veranderen of en hoe de ander de bal terug slaat. Niemand kan ter plekke de realiteit magisch veranderen. Je kunt alleen iets doen op je eigen helft: daar liggen je mogelijkheden. Woede kun je zien als een wekker, een wake-up call. Wat mis ik, waar is het verlangen? Is dat niet wat woede is, een sterke uiting van een kostbaar en belangrijk verlangen? 

Van fantasiewereld naar verwondering

“Ik voel me boos omdat jij je zo gedraagt” maakt mij afhankelijk van jou. “Ik ben boos omdat ik enorm verlang naar keuzevrijheid en respect” maakt mij slechts afhankelijk van mijn eigen integriteit: neem ik mezelf voldoende serieus om voor mijn eigen waarden te gaan staan? Overtuigingen creëren een fantasiewereld, een zelfgebouwde gevangenis, muren die er misschien alleen in je hoofd zijn. De momenten dat je je vijandbeelden herkent, het signaal serieus neemt, en gaat staan voor wat belangrijk voor je is, verdwijnt de machteloze frustratie en voel je je meer vrij. Zie de wereld een beetje zoals een onschuldig nieuwsgierig kind dat doet. Verwonderd, over al het leven, in alles. Ook, verstopt, in woede.