Hartige taal

Kun je ja zeggen tegen een nee?

Ontwijk je vaak een nee?

Dan is dat niet voor niets. Ja voelt prettiger. En toch. Nee kunnen zeggen: is dat niet simpelweg onmisbaar voor vrijheid, veiligheid en plezier? Onmisbaar voor het bestaan van een “ja”? Elk moment dat je denkt dat nee zeggen ‘geen optie’ is, is de kans groot dat je iets doet met tegenzin en onbewust wrok opbouwt – of iets terugverwacht. Het kan ook zijn dat je je nee niet eens voelt. Dat je ja zegt, onbewust, uit angst of schuldgevoel, of om consequenties te vermijden. Life energy down the drain.

De paradox van het woord nee

We willen de vrijheid om op elk moment nee te kunnen zeggen, én in sommige situaties willen we geen nee horen. We verpakken een eis als vraag en vertellen onszelf dat het echt een vraag is: cognitieve dissonantie vermijdt ons brein liever. Een vraag is geen vraag als het antwoord nee niet oké is: dan was het een eis. Nee horen, of geen nee ‘mogen’ zeggen: beide kan ons reptielenbrein triggeren. Wanneer deze oudste lagen van ons brein geactiveerd worden hebben we onbewust het focus op zelfverdediging en dat gaat niet samen met open luisteren. Een reactief zenuwstelsel veroorzaakt een kokerdenken waarbij waarnemen zonder interpretatie even niet meer lukt.

Het brein is plastisch

Reageer je snel reactief en denk je dat je daar niets aan kunt doen? Je kunt leren om deze onbewuste zelfverdediging te omzeilen. Identificatie en overtuigingen kun je onderzoeken en loslaten. Van onbewuste processen kun je je bewust worden, je lichamelijke reacties tijdens fight-flight-freeze kun je eerder herkennen. Wanneer alle delen van onze hersenen en zenuwstelsel integreren, kun je de trigger en de reflex herkennen en bij jezelf houden. Geweldloze communicatie is een effectieve tool om reactiviteit te voorkomen. Bij elk ongemakkelijk of onprettig gevoel in je lijf wat je herkent zijn slechts twee vragen nodig om jezelf te horen: wat voel ik nu, wat is mijn onvervulde behoefte op dit moment? Vragen die manipulatie en verwijten overbodig maken. Als je ziet dat je alleen zelf verantwoordelijk kunt zijn voor jouw behoeften, gaan er deuren voor je open. Je hoeft ze alleen maar te herkennen, erkennen en bekennen. Own it: dat geeft je regie terug over jezelf, en ontspant. 

Behoeften zijn universeel, strategieën wisselen per persoon

Vasthouden aan een bepaalde uitkomst maakt je afhankelijk van de ander of van de situatie. Een carrière is een strategie, de onderliggende behoefte misschien erkenning of zekerheid. Je kinderen tot de orde roepen is een strategie, de behoefte is vermoedelijk rust of gehoord worden. Van je collega meer prestatie eisen is een strategie, de behoefte is misschien steun of gelijkwaardigheid. Voor elke behoefte kun je wel 1000 strategieën bedenken. Waar gaat het je echt om? Soms is dat iets heel anders dan je je in eerste instantie bewust was.

Keuzevrijheid

Geweldloze communicatie gaat over het respect en de veiligheid die ontstaat in contact wanneer je allebei nee kunt horen. Wanneer je open kunt luisteren naar elkaar en je verantwoordelijkheid neemt voor je behoeften, is er meer kans op een ontspannen samenwerking die energie geeft. Omdat er dan vertrouwen, respect en keuzevrijheid is.